Wilders wordt niet tegengewerkt, hij saboteert zelf

Geert Wilders wil met zijn eenmanspartij het publieke bestel afschaffen en van de kale vlakte die achterblijft op het Mediapark een woonwijk maken. Toch zou hij zeker niet ontevreden hebben gekeken naar de talkshows van de publieke omroepen vorige week. Daar werd hij, zonder ergens aan te schuiven, als vanouds flink in de watten gelegd en vertroeteld.

Alle andere partijen moesten in de media maar uitleggen waarom ze straks niet met hem willen regeren. Partijleider Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA werd bij BNNVARA verweten dat hij de PVV wegzet ‘als radicaal’ omdat hij een giftige cartoon die Wilders rondpompte terecht bestempelde als ‘nazipropaganda’. Het gaat nooit over het gif dat Wilders rondzendt. Het zijn altijd de andere politici die zich in de media moeten verantwoorden over hun reactie daarop. Zelfs als ze niet reageren.

Dat veel PVV-stemmers daardoor denken dat hun held altijd maar wordt tegengewerkt is dus niet zo vreemd. Al deed de peiler van dienst bij de talkshow Eva alsof ze het Ei van Columbus had ontdekt in haar doorlopende opiniepanel. Het werd benoemd, zonder dat het werd tegengesproken: ‘Geert Wilders werd tegengewerkt.’ Ze voegde weliswaar toe dat de kiezer dat vindt, maar de toon was al gezet.

Naar de kiezer luisteren is belangrijk. Maar het is niet zo dat je alles wat een kiezer vindt zonder nuance de ether in moet gooien. Komende weken worden we doodgegooid met frames. Dat partijen dat doen is niet het probleem, dat journalisten ze doorgeven zonder context wel. De enige journalistieke meerwaarde in campagnetijd is namelijk lezers en kijkers uitleggen of dingen die worden beweerd wel kloppen.

De bewering bijvoorbeeld dat gezinnen er vierhonderd tot vijfhonderd euro per maand op achteruitgaan als het CDA en GroenLinks-PvdA de hypotheekrenteaftrek afschaffen, is een frame van de VVD en nonsens. Beide partijen willen het afschaffen van dit belastingvoordeel gefaseerd doen, en bovendien compenseren via minder inkomstenbelasting. Toch vond dit frame al snel een weg in de media, zonder al te veel mitsen en maren (die komen heel soms aan bod, een dag of twee later). Daarmee worden huiseigenaren in verkiezingstijd onnodig bang gemaakt.

Terug naar het frame ‘Wilders wordt tegengewerkt’. Dat is namelijk al zo oud als het kabinet-Schoof. Al voor er überhaupt over een regeerakkoord werd gesproken, zoemde het al in de talkshows over ‘het premierschap’ dat Wilders moest inleveren. Alsof de PVV-leider, die geldt als micromanager, ook écht zijn fractie met allemaal nieuwkomers uit handen zou geven.

Formeren betekent voor alle partijen iets inleveren. Dus dit geldt ook voor de partij van Wilders, die overigens zoveel cadeautjes in zijn verkiezingsprogramma had opgepend, dat het al snel lijkt alsof hij toch wel veel meloenen moest slikken. Maar dit programma was zó onrealistisch dat de PVV zelfs zou moeten inleveren als de partij in zijn eentje een kabinet zou kunnen vormen. Econoom Wim Suyker, de CPB’er die in zijn vrije tijd de verkiezingsprogramma’s doorrekent van partijen die dat zelf niet laten doen, berekende dat de PVV met zijn vorige programma uit 2023 afstevende op een groei van het overheidstekort met veertien miljard euro tot negenenvijftig miljard euro in 2028.

Wilders kreeg waar hij in zijn hele campagne op hamerde. ‘Het strengste asielbeleid ooit’, zei hij bij de presentatie van het regeerakkoord. Zijn eigen minister Marjolein Faber van Asiel verdeed haar tijd liever met mediarelletjes dan met degelijke wetten maken. Ze overlegde niet met oppositiepartij het CDA, een partij die voor de Eerste Kamer van belang is om een meerderheid achter de wetsvoorstellen te krijgen. Ze overlegde zelfs niet met haar eigen coalitiegenoten, vertelde partijleider Dilan Yesilgöz van de VVD later in interviews.

En nu houdt Wilders zich weer afzijdig van de vraag of hij wel of niet gaat instemmen met het voorstel dat illegaliteit strafbaar moet stellen. Zijn partij fietste er een amendement doorheen dat ook hulp aan illegaliteit strafbaar stelde, waardoor het CDA en de SGP (met nogal wat hulp biedende kerkgangers in de achterban) niet meer konden instemmen. Dit wordt nu in allerijl weer aangepast. Maar de grote vraag is wat Wilders doet.

‘Als dit kabinet ook maar voor een millimeter op steun van de PVV als grootste fractie in dit huis wil rekenen, zal het als de wiedeweerga met nieuwe en stevige asielmaatregelen aan de slag moeten’, dreigde hij bij het debat over de tweede kabinetsval. Het is typisch voor de man die een partij runt die zelf nergens constructief aan meewerkt, zelfs niet als het om strenger asielbeleid gaat. In de podcast Haagse Zaken van NRC werd opgemerkt dat niet het verkiezingsprogramma van de PVV, maar vooral de duiding eromheen zo bepalend was. ‘Overal hoorde je en zag je: oh, Geert Wilders doet water bij de wijn, toch een milder programma dan normaal’, zei parlementair journalist Guus Valk.

Terwijl, vulde zijn collega Lamyae Aharouay aan, hij een algehele asielstop wil en alle ontwikkelingshulp (waar na dit kabinet al weinig van overblijft) wil stoppen. Hij noemt de islam ‘de grootste existentiële bedreiging van onze vrijheid’ en wil allemaal maatregelen die moslims raken. Twee jaar geleden gebruikte Wilders het frame ‘milder’ tijdens zijn campagne, maar in zijn uitingen was daar weinig van te zien nadat zijn partij toetrad tot het kabinet. ‘Het verbaast me wel een beetje dat media in diezelfde valkuil trappen’, aldus Aharouay. Ik verbaas me met haar mee.

Wilders wordt niet tegengewerkt, hij saboteert zelf. Toch wordt hij in de media al snel als slachtoffer neergezet, en daar komt hij verbazingwekkend makkelijk mee weg. Met dank aan de publieke omroep waar hij zo graag vanaf wil.

Bureau van Keken zal de campagne op de voet volgen. U kunt mij daarbij steunen via een lidmaatschap of een (kleine) donatie via deze knop. Tips zijn welkom op kimvankeken@proton.me.