Van den Ende als redder van de media? Laat me niet lachen

Vanmorgen verslikte ik me even flink in de koffie, toen ik de ‘waarschuwing’ van de Nederlandse mediatycoon Joop van den Ende las. Of vooral toen ik zag hoe hierover werd bericht

Van den Ende had een paginagrote advertentie gekocht in de landelijke dagbladen. Dat is voor iemand met een geschat vermogen van 1,6 miljard euro peanuts. Zo’n advertentie heeft nóg een voordeel: niemand stelt lastige vragen.

Zijn missie was meer dan geslaagd, want de eerste berichten waren exact zoals hij ze graag ziet. ‘Bescherm onze media tegen techgiganten VS.’  Ja, wie wil er in deze tijden nou niet beschermd worden tegen de data-verzamelende buitenlandse bedrijven als Meta, Google en X?

Klakkeloos namen de media zijn boodschap over dat ‘er onnodig ingewikkeld wordt gedaan’ over de overname van DPG Media van RTL Nederland. Een boodschap die hij meer dan een jaar eerder verkondigde bij WNL. Toen noemde hij dat nog ‘gezonde concurrentie’, nu is het noodzakelijk vanwege het ‘grote gevaar’ van ‘Amerikaanse techbedrijven, Russische trollen en Chinese bots, terwijl de verdienmodellen van Nederlandse tv-zenders en kranten zwaar onder druk staan’.

Laten we de feiten erbij pakken. DPG Media behaalt al járen klinkende winsten. De eigenaar, Christian van Thillo, schuift zichzelf jaarlijks 80 miljoen dividend toe. DPG Media is niet transparant. De jaarrekeningen zijn minimaal en geven nauwelijks inzicht in de winsten of verliezen van de titels. Toch dwingt het bedrijf redacties met veel alarmisme al jaren te bezuinigen. Vooral in de regio is de journalistiek behoorlijk verschraald. De afgelopen jaren sloot DPG Media tientallen redactiekantoren; titels verdwenen. Zonder dat iemand kan controleren of dit echt nodig was, of dat simpelweg is bedoeld om het rendement te maximaliseren.

Met privacy van abonnees neemt DPG Media het ook niet zo nauw. Van de week kreeg het Belgische bedrijf van Bits of Freedom nog een Big Brother Award. Persoonlijke data worden door DPG, dat onder andere de Volkskrant, Trouw en Donald Duck uitgeeft, gebruikt om advertenties te verkopen - zonder dat de abonnees daarvan op de hoogte zijn. ‘In een tijd waarin sociale media en desinformatie terrein winnen, zou DPG Media zorgvuldiger moeten omgaan met de gegevens van gebruikers’, aldus de jury.

De vraag is dus of je de techgiganten moet verslaan door zelf op dubieuze wijze met je abonnees om te gaan.

DPG Media bezit samen met het eveneens Belgische Mediahuis bijna alle dagbladen in Nederland. Met de radiozenders en vrouwenbladen komt DPG bij vrijwel elk Nederlands huishouden binnen. Stichting Democratie en Media heeft 14 procent van de aandelen. De rest van de aandeelhouders is onbekend, maar betreft zeer waarschijnlijk de familie Van Thillo. Wat als zij besluiten de boel te verkopen? Of als de familie ineens politieke aspiraties krijgt?

Dan het andere punt van Van den Ende: versterk de NPO. Dat klinkt heel sympathiek, maar Van den Ende heeft wel degelijk een belang. Medialane, het productiehuis van zijn dochter Iris, produceert programma’s als Eva en Even Tot Hier voor de publieke omroep. Alle oude sterren uit Joops stal, zoals André van Duin en Simone Kleinsma die nu voor Omroep Max programma’s maken, zijn gelieerd aan Medialane. En Joop van den Ende produceert via dit bedrijf nog steeds zijn musicals.

Van den Ende lobbyde ooit samen met andere grote producenten voor meer toegang tot de NPO. Met succes. De overheid verplicht omroepen tot het bestellen bij buitenproducenten, momenteel wordt 266 miljoen euro, bijna 40 procent van het totale programmabudget van de publieke omroep door commerciële partijen gemaakt. En dit zijn meestal geen Nederlandse, creatieve productiehuizen. Samen met mijn collega Joost Ramaer liet ik eerder zien hoe de Nederlandse productiesector grotendeels in handen is van vijf grote buitenlandse multinationals.

Joop van den Ende is miljardair geworden door zijn eigen mediabedrijven aan buitenlandse multinationals te verkopen. Deze produceren nu voor de publieke omroep.

Van den Ende is dus wel de laatste die zich als hoeder van de Nederlandse media zou moeten presenteren. Hoog tijd dat hij daar eens kritische vragen over krijgt.