Plasterk en de kunst van politieke geschiedvervalsing

IJdelheid is de eigenschap die alle politici delen. En omdat eigenschappen niet zomaar verdwijnen moeten ze daar iets mee zodra ze het politieke toneel verlaten. Vandaar dat ze allerlei klusjes in de media gaan doen. Ze krijgen een column, maken een podcast of schuiven aan de talkshowtafel, de bejaardensoos waar uitgerangeerde politici hapklare meningen spuien (hoi Ed Nijpels, Henk Kamp, Annemarie Jorritsma, Uri Rosenthal, Rob Oudkerk, Gerdi Verbeet, Halbe Zijlstra, Fred Teeven en ga zo maar door).

Misschien komt het door de ouderdom, maar hun geheugen werkt opvallend selectief. VVD’er Henk Kamp vertelde laatst als oud-minister bij zijn huisomroep WNL dat je makkelijk adviezen van de Raad van State kan negeren. Hij vergat gemakshalve dat zijn doofheid voor kritiek op het fraudebeleid talloze gezinnen vermorzelde. PvdA’er Diederik Samsom had laatst bij Eva dé oplossing voor de stikstofcrisis. Maar over de vertragingstruc die hij als Kamerlid bedacht — de reden dat we nu überhaupt in deze crisis zitten — zweeg hij tactisch.

En dan is er nog D66’er Alexander Pechtold. Voor alle problemen heeft hij een oplossing. Behalve voor de wachttijden bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, waarvan hij sinds 2019 algemeen directeur is.

Maar het bontst maakt de oud-minister en PvdA’er Ronald Plasterk het. Zonder enige hinder van zijn eigen verleden mag hij elke week in De Telegraaf ongestoord losgaan. Steevast tégen de elite en vóór het volk. Terwijl hij zelf decennialang in bevoorrechte posities zat. En als minister van Onderwijs wilde hij vooral universiteiten exclusief houden, zonder oog te hebben voor studenten die zich via het HBO konden emanciperen.

Plasterk heeft nou eenmaal opinies van elastiek. De ene keer pleit hij hartstochtelijk voor de fusie van de PvdA en GroenLinks in de Volkskrant, nu gruwt hij ervan in De Telegraaf-columns. We zijn kortom wel wat gewend van ‘ome Roon’, zoals hij bij PowNed wordt genoemd omdat hij als minister de omroep toeliet tot het bestel.

Toch overtrof zijn laatste schrijfsel weer alles in schaamteloosheid. Hij schreef over de overheidstaken van het Rijk die naar de gemeenten werden overgeheveld tijdens Rutte II (2012 – 2017) waarin hij minister van Binnenlandse Zaken was. Gemeenten werden voortaan verantwoordelijk voor onder andere de ouderen- en jeugdzorg, en het kabinet boekte alvast 20 procent aan bezuinigingen in. Volgens Plasterk was dat een wens van de Vereniging van Gemeenten (VNG) zelf. Dus moeten de gemeenten niet zeuren over tekorten.

Het is een vrij hautaine houding voor iemand die pretendeert tegen de elite te zijn. Vooral omdat onlangs een onafhankelijke commissie stelde dat het kabinet komende jaren extra miljarden kwijt is aan jeugdzorg en de oude tekorten uit 2023 en 2024 eerlijk met de gemeenten moet delen. Terwijl de meest kwetsbare jongeren te weinig hulp krijgen, blokkeert de rechtse coalitie elk debat hierover. Daarover zwijgt Plasterk.

‘Curieus’, noemde Leonard Geluk op LinkedIn Plasterks ‘eigen schuld, dikke bult-argument’. ‘Punt is dat de VNG destijds kon instemmen met de decentralisatie omdat het financiële risico voor een groeiende jeugdzorg bij het Rijk lag’, aldus de algemeen directeur van de VNG.

Nu wordt het pas echt saillant: tussen 2012 en 2014 waarschuwde Geluk als voorzitter van de Transitiecommissie Stelselverandering Jeugdzorg in vijf rapporten voor de overheveling. ‘Ergens in 2014 moest ik bij Plasterk op het matje komen. Ik verwachtte van hem te horen dat hij de adviezen van deze commissie serieus zou nemen. Het tegenovergestelde gebeurde: hij snoerde deze kritische commissie die nog lang niet klaar was de mond. De boodschap kwam hem toen niet uit. De commissie werd opgeheven.’

Plasterk herschrijft in zijn column zijn eigen politieke geschiedenis. En dat kan hij gewoon in de krant doen, zonder enige tegenspraak. We moeten oud-politici niet behandelen alsof ze onafhankelijke denkers of orakels zijn. Het zijn vooral ijdele oud-bestuurders met een reputatie die ze willen redden. Geloof ze niet. Stel ze vragen.

Ik heb geen lucratieve witwascolumn in De Telegraaf. Vandaar dat ik een abonnement of een (kleine) donatie zeer waardeer. Dat kan via deze knop.