Peilingen, poppetjes en de goede vibes

Rozemarijn Lubbe en Joyce Boverhuis zijn onderzoekers bij het opiniepanel van het televisieprogramma EenVandaag. Onderzoekers inderdaad, want dat klinkt een stuk gewichtiger dan meningenverzamelaars. En als onderzoekers schuiven ze geregeld aan bij talkshows van de publieke omroep om het laatste ‘nieuws’ te delen.

Dus zat Boverhuis op woensdag 3 december bij Pauw & De Wit om te vertellen wat Nederland inhoudelijk vindt van het akkoord dat D66 en het CDA een dag daarvoor naar buiten hadden gebracht. Ik was zelf nogal druk die dagen, dus was erg onder de indruk dat de rest van Nederland kennelijk tijd had gevonden om de zeventien A4’tjes vol beleidsmaatregelen (van de WIA tot het EMU-saldo) grondig tot zich te nemen en te analyseren.  

‘Het is écht ontzettend knap’, aldus Boverhuis. ‘Want de helft van álle kiezers vindt dit een positief stuk.’ Wat een toeval, dacht ik nog, dat de formerende partijen ook al spreken van een ‘positieve agenda’. De onderzoeker duidde nog even door: ‘Er was een goede vibe aan de formatietafel. Dat heeft iedereen wel gezien.’ Tsja, aan de vibe-riedel van D66-leider Rob Jetten wist niemand te ontkomen die het afgelopen half jaar af en toe de televisie aanzette.

‘Eindelijk weer eens een inhoudelijk stuk. Er werd door kiezers naar gesnakt’, duidde de onderzoeker door. Maar zodra tafelgast SP’er Jimmy Dijk het over die inhoud wilde hebben, ging het alweer snel over de vorm. Het belang van chemie tussen partijleiders werd opgedist, net als de anekdote dat Mark Rutte van de VVD en Diederik Samsom van de PvdA elkaar verliefd aankeken bij de presentatie van hún akkoord.

Aan een talkshowtafel! Die anekdote had ik net iets te vaak gehoord in de afgelopen weken.

Duider Elodie Verweij van Het AD vertelde aan de babbeltafel van BNNVARA stellig dat de VVD zich ondertussen had vastgeklonken aan JA21. Ze had VVD-leider Dilan Yesilgöz zien lunchen met JA21-leider Joost Eerdmans. ‘Heel opzichtig in een restaurant waar’…. ‘allemaal journalisten kwamen’. Dat opzetje van de spinafdeling was in elk geval goed geslaagd nadat het woord ‘vastgeklonken’ klonk op de nationale televisie.

Vlak na de verkiezingscampagne bracht De Groene Amsterdammer een vernietigend onderzoek uit. Het weekblad hield samen met de Data School bij welke politici op tv kwamen en waarover ze dan werden bevraagd. Talkshows richtten zich niet op de ideeënstrijd, maar vooral op het voorspellen van een winnaar. Op tv ging het vooral over de campagne zelf, over de peilingen en over wie met wie straks wel of juist niet in een coalitie wilde.

Zo’n vijftien procent van de schermtijd met politici ging over de inhoud tijdens de campagne. Ik herhaal: zo’n vijftien procent.

Je zou denken dat redacties ook een beetje geschrokken waren van zo’n pover resultaat. Maar helaas, tijdens de formatie gaan ze gewoon op oude voet door met het klakkeloos verspreiden van frames en zinloze peilingen die meer zeggen over de tv-logica dan over de politiek, om vervolgens presentatoren stichtelijk te laten zeggen dat het ‘tijd is voor een nieuw kabinet omdat ze het dan eindelijk weer eens over de inhoud kunnen hebben’.

Ondertussen horen we elke dag niets meer dan ruis. Alleen wordt dat dan verpakt alsof het echt heel belangrijk is. In Den Haag is voorspellen en doodgewoon roddelen al snel ‘belangrijk voor de geschiedschrijving’. En als je elke dag maar wat roept, komt er altijd wel iets een keer echt uit en sta je ineens boven op de apenrots van duiders. Dan mag je uren en uren op tv praten over de poppetjes en de peilingen.

En zelfs als er niets meer te peilen valt, worden we getrakteerd op ‘de politicus van het jaar’, uitgereikt door de omroep WNL. ‘Geweldig! Dit is nog leuker dan het winnen van de verkiezingen’, speelde Jetten ’s morgens braaf mee voor de camera. Diezelfde avond kondigde WNL-presentator Sven Kockelmann zijn eigen tv-talkshow aan als ‘House of cards, maar dan echt.’

Bureau van Keken is gratis te lezen. Maar een financiële bijdrage wordt zeer gewaardeerd. U kunt mij steunen via een (kleine) directe donatie via deze link of een lidmaatschap via deze groene knop. Leden krijgen elke week op dinsdag een column in de mailbox.