Lalalobbyland

Eind november bezocht Annemarie Jorritsma haar oude VVD-makker Mark Rutte in Brussel. Ze arriveerde niet met lege handen en nam een gloednieuwe fiets voor hem mee als geschenk. Breed lachend poseerde ze met hem en het rijwiel op de foto. Tjeerd Jegen, de bestuursvoorzitter van fietsenproducent Accell, zette het tafereel op LinkedIn. ‘De nieuwe secretaris-generaal van de NAVO’, schreef hij met zichtbare trots, ‘heeft zijn favoriete fiets ontvangen van onze president-commissaris Annemarie Jorritsma’.

De gloednieuwe Koga F3 8.0, ter waarde van 1.800 euro, is volgens een NAVO-woordvoerder ‘net als andere geschenken overgedragen aan het archief’, zei hij tegen De Telegraaf. Alles is keurig volgens de regels verlopen, wil hij er maar mee zeggen. Maar dat er netjes binnen de lijntjes is gekleurd, wil natuurlijk niet zeggen dat hier niet opzichtig reclame is gemaakt en binnenskamers werd gelobbyd via het politieke netwerk.

Jorritsma (74) was tot juni 2023 VVD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer waardoor ze tot het kernteam van de partij behoorde dat wekelijks overlegde met de toenmalige premier Rutte. De VVD-vedette combineerde haar prominente deeltijdfunctie in de Senaat met een indrukwekkend aantal bijbanen waaronder het voorzitterschap van de NVP, de belangenvereniging van Nederlandse private durfkapitalisten.

‘Ik wil voorkomen dat we wetgeving krijgen die het participatiemaatschappijen moeilijker maakt om in Nederland te opereren’, zei ze over die baan in 2015. Volgens haar was die missie prima te combineren met haar senaatsfunctie, want ze had ‘geen moeite’ neutraal te blijven. Wat bleek toen ze namens de NVP persoonlijk een lobbybrief stuurde naar haar partijgenoot, staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën. Diezelfde Wiebes verklaarde tijdens een NVP-seminar ‘oprecht fan te zijn van private equity'. Een cadeautje voor de sector waar Jorritsma het uithangbord voor is.

Tijdens haar politieke carrière verzette Jorritsma zich altijd tegen meer integriteitsregels. Integriteit? Dat lossen de senatoren onderling wel op, was haar adagium. Regels, zoals het niet stemmen over wetgeving waar Kamerleden ooit betrokkenheid bij waren, vond ze maar onzinnig. ‘Dan kunnen we alleen nog maar baby’s en mensen die nog nooit iets hebben gedaan Eerste-Kamerlid maken.’

En Jorritsma is lang niet de enige die er zo over denkt. Niet voor niets bungelt Nederland onderaan de lijstjes als het gaat om transparantie in lobbypraktijken. Bijna een op de drie Kamerleden en bewindslieden kreeg een lobbyfunctie bij een lobbykantoor, een bedrijf of brancheorganisatie, bleek eind 2021 uit onderzoek van de Volkskrant. Chique kantoren rondom het Binnenhof trekken grote namen aan zoals oud-premier Jan-Peter Balkenende, staatssecretaris Menno Snels van Financiën of Fred Teeven van Justitie die onder het mom van ‘public affairs’ ordinair rondjes lobbyen in en rond de kaasstolp. Deze kantoren lonken ondertussen al naar de huidige generatie parlementariërs en bewindslieden met aantrekkelijke beloftes voor toekomstige baantjes.

In dit land, Lalalobbyland, is kortom weinig behoefte aan meer transparantie en strenge regels. De cultuur van geslotenheid blijft de norm. En de paar gedragsregels die er de afgelopen jaren werden ingevoerd, worden maar zeer beperkt nageleefd. Transparantie is bij het nieuwe kabinet-Schoof ver te zoeken, meldde de Open State Foundation onlangs op basis van eigen onderzoek naar de agenda’s van de bewindspersonen. Slechts 13 procent van de afspraken met externe partijen wordt volledig geregistreerd.

En dat het hard nodig is, bewijst de afspraak op het ministerie van Defensie die de Open State Foundation wel wist te achterhalen. Op 19 augustus ontving de kersverse minister Ruben Brekelmans van Defensie de draaideur-lobbyist en voormalig staatssecretaris Raymond Knops, die momenteel de belangen van de Nederlandse defensie-industrie behartigt. Deze afspraak, opvallend genoeg, ontbrak in de openbare agenda van Brekelmans.

Integriteit? In Lalalobbyland regelen de inwoners dat onderling wel.

Steun mijn werk via de groene knop ('ik neem mijn petje af') op de thuispagina. Je kunt een abonnement nemen, maar ook eenmalig doneren.