De tweedeling waar politici liever over zwijgen

Het heeft iets aandoenlijks, die voorspelbare woede die opborrelt zodra het h-woord valt. Mensen die afhankelijk zijn van toeslagen en/of een bijstandsuitkering konden jarenlang worden opgejaagd door de overheid, totdat er brede verontwaardiging kwam. Maar zodra een politieke partij ‘hypotheekrenteaftrek’ in combinatie met ‘afschaffen’ over de tong laat rollen, staat het opinievolk al bijna met hooivorken op het Binnenhof.

Zo gaat het al jarenlang.

Zes miljard euro kost de hypotheekrenteaftrek de overheid jaarlijks. Dat is geld waarmee betaalbare woningen gebouwd kunnen worden, door bijvoorbeeld grond aan te kopen. Dat is niet iets dat Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop van GroenLinks-PvdA zomaar in z’n eentje heeft bedacht en roeptoetert op de radio. Nee, het is iets dat wijze commissies, experts en adviescolleges al decennia zeggen, op basis van feiten.

Maar ja, die kun je niet bestempelen als ‘fundamenteel links’ dat al ‘het bezit van je af wil pakken’. Dus gingen de huizenbezittende opiniemakers, vooral op rechts, hysterisch los op De Hoop, omdat dit perfect in hun vastgeroeste frame van ‘cultuuroorlog’ past waarin ‘de linkse wolk’ hét grote gevaar is.

En niet alleen in columns. In de ‘gewone’ nieuwsvoorziening in De Telegraaf schreef de parlementaire redactie dat huiseigenaren en bedrijven moesten opdraaien ‘voor de peperdure plannen’ van GroenLinks-PvdA. Die partij presenteerde maandag haar verkiezingsprogramma waarin ze onder andere pleit voor de bouw van jaarlijks honderdduizend woningen. ‘De rekening voor de woningbouwplannen wordt gelegd bij mensen die al een woning hebben’, jammerde de krant verder. ‘Huizenbezitters worden weggezet als mensen die ontzettend veel geld hebben aan het feit dat wij zoveel schaarste hebben op de woningmarkt.’ Het is een klassiek staaltje retorische acrobatiek van een krant die het wel doodnormaal vindt dat de VVD wil morrelen aan het kleine budgetje voor mensen met een bijstandsuitkering.

Maar het is vooral ook een klassiek voorbeeld van morele verontwaardiging: de lezer - vaak huizenbezitter - naar de mond praten en links koste wat kost in de hoek van de schuldige zetten. Daarmee bewijst de krant lippendienst aan partijen als de VVD en PVV, die willen dat de kiezer denkt dat het woningtekort wordt veroorzaakt door asielzoekers. Simpel een schuldige aanwijzen, ook al is de waarheid vele malen complexer, doet het nou eenmaal goed in rechtse verkiezingscampagnes.

Dus wordt voor het gemak verzwegen dat president Pieter Duisenberg van de Algemene Rekenkamer, nota bene oud-parlementariër namens de VVD, begin augustus alle partijen opriep om dertig miljard euro aan belastingvoordelen te schrappen, en ja, dus ook de hypotheekrenteaftrek. Niets linkse hobby’s dus. Een paar dagen eerder kwam een groep van vier experts, waaronder emeritus-hoogleraar Friso de Zeeuw, met hetzelfde advies. Het kan bovenop de dikke stapel rapporten en adviezen die de afgelopen decennia zijn geschreven over de hypotheekrenteaftrek. Dankzij een luide groep opiniemakers, die de rapporten bewust negeren, durven partijen het h-woord nauwelijks in de mond te nemen.

En de partijen die dat wel doen, krijgen meteen valse tegenstellingen voor de voeten geworpen. ‘Stel dat een 30-jarige net, dankzij de hypotheekrenteaftrek, een huis kan kopen?’, vroeg Jeroen Wollaars maandagavond aan partijleider Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA in Nieuwsuur. Maar een jongere met een normale baan en een modaal salaris kán helemaal geen huis kopen. Ook niet mét hypotheekrenteaftrek. Dat werd echter niet benoemd.

‘Het is heel simpel: als er maar één huis is voor twee potentiële starters gaat er altijd één met het huis vandoor’, legde econoom Nic Vrieselaar van de Rabobank onlangs nog uit in het AD. Degene met het meeste geld wint, en dat is niet die jongere met een modaal salaris die het moet hebben van de hypotheekrenteaftrek. Dat is die jongere met een dik salaris aan de Zuidas of die met wat extra steun van ouders die dankzij een gigantische overwaarde op hún huis kunnen schenken. Mede door de hypotheekrenteaftrek zijn de prijzen opgedreven en daar profiteert een deel van Nederland van, terwijl huurders na decennia rechts beleid zijn geconfronteerd met fors hogere huren en een koophuis dat voor hen steeds onbereikbaarder werd.

Precies dáár, in die tweedeling, ligt de vraag die partijen tijdens de verkiezingscampagne liever ontwijken.

U kunt mij steunen via een lidmaatschap of een (kleine) donatie via deze knop. Tips zijn welkom op kimvankeken@proton.me.