De macht van de goklobby, onthuld op pakjesavond

Op pakjesavond, in de hoop dat niemand oplette, werden honderden stukken openbaar gemaakt over de online gokwereld. Het waren appjes tussen ambtenaren en lobbyisten, brieven naar en van bewindspersonen en wanhopige oproepen van toezichthouders en verslavingsdeskundigen. Die laatsten werden jarenlang stelselmatig genegeerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Deze stukken waren het antwoord op vragen die de SP en de ChristenUnie in juli 2023 stelden. Ja, u leest het goed: bijna tweeëneenhalf jaar geleden. Kennelijk móesten die 1.900 documenten, na al die tijd wachten, nu echt op Sinterklaasavond de deur uit. ChristenUnie-leider Mirjam Bikker zette er op X zo haar vraagtekens bij. ‘De nauwe banden van de gokindustrie met het ministerie zijn eindelijk openbaar’, postte ze om 20:30. ‘Een zeer zorgwekkend eerste beeld.’

De vragen werden in 2023 gesteld naar aanleiding van een onthutsende reconstructie in NRC over hoe de online gokmarkt zo groeide. De overheid had zelf een markt geschapen met honderdduizenden spelers, waarin meer dan een miljard euro omgaat. Een markt die werd geopend door VVD-bewindspersonen als Fred Teeven, zelf een fervent pokeraar, en Sander Dekker. Met tienduizenden verslaafden tot gevolg.

Want de beleidsmakers stelden nauwelijks strenge eisen aan reclame waardoor met name jongeren massaal online gingen gokken. Waarschuwingen van toezichthouder de Kansspelautoriteit werden op het ministerie genegeerd. Ze werden gesust door de lobby van de gokwereld zelf, die beloofde ‘zich verantwoordelijk op te stellen’. Hoe dat eruitzag: een stortvloed van reclame met BN’ers als illusionist Hans Klok, model Kim Feenstra en voetballer Wesley Sneijder. Rolmodellen dus, die gokken de hemel in prijzen.

De Tweede Kamer legde dat aan banden. Maar het kwaad was al geschied.

De vrijgegeven Sinterklaasstukken waren ook te veel voor deze freelancer om tussen de bedrijven door goed door te nemen. Maar een eerste scan geeft een mooi inkijkje in hoe de lobbywereld opereert. Over hoe lobbyisten met ambtenaren appen over reisjes naar Ibiza (‘iets te veel verheerlijkt en veel te druk’) en afspraken bij espressobar August (‘dan hebben we in elk geval goede koffie’). En over kritische rapporten van de Nationaal Rapporteur Verslavingen (‘ik merk dat ik heel boos ben’ en ‘ik zou er graag met je over willen praten’).

Terwijl ik het las dacht ik steeds: hadden de kinderen die in de jeugdzorg zaten maar zo’n goede lobby. Of de honderdduizenden mensen die in Nederland in armoede leven.

Tekenend is de onbescheidenheid van de lobbyisten. ‘Het lijkt ons goed om met J&V (het ministerie van Justitie en Veiligheid, KvK) door het besluit te lopen en op bepaalde punten wat extra achtergrond/toelichting te krijgen’, schrijft de club Vergunde Nederlandse Online Kansspelaanbieders. Deze brancheorganisatie werd in 2021 opgericht en trok Helma Lodders aan. Zij was voor die tijd namens de VVD in de Tweede Kamer woordvoerder kansspelen.

De vrijgegeven documenten laten vooral zien dat de schaduwwereld van lobbyisten in Den Haag veel groter en invloedrijker is dan we denken. Het is niet voor niets dat alle pogingen om de lobby echt aan banden te leggen keer op keer stranden. Het is te hopen dat Mirjam Bikker doorzet en een stevig debat gaat voeren.

Bureau van Keken is gratis te lezen. Maar een financiële bijdrage wordt zeer gewaardeerd. U kunt mij steunen via een (kleine) directe donatie via deze link of een lidmaatschap via deze knop. Leden krijgen elke week op dinsdag een column in de mailbox.