De belangen van de duider

Met de stembusgang in het zicht is er in elk geval één absolute winnaar van deze campagne aan te wijzen. En dat is: de duider. Hij, het was veel minder vaak een zij, was dagelijks in elke talkshow te zien. Vaak zaten ze met z’n vieren tegelijk aan de praattafel, waardoor de presentator(en) niet al te veel meer hoefden te doen. Ze braakten Haagse clichés uit en hielpen ondertussen met interviewen.

Vaak worden ze aangeduid als oud-politicus, zonder dat erbij wordt vermeld welke belangen ze nu hebben. Omdat deze duiders het slotdebat en de uitslagen zullen duiden, en daarna waarschijnlijk ook niet van de buis zijn te slaan, zet ik die belangen even voor u op een rijtje. Er zijn er alleen zoveel, dat ik een scherpe selectie moest maken om te voorkomen dat dit een boek werd.

 Halbe Zijlstra:

Leidde ooit de VVD-fractie en verzon toen in een interview dat asielzoekers hier massaal naartoe kwamen voor ooglidcorrecties en borstvergrotingen. Daar had ie later spijt van.  Een paar jaar later loog hij dat hij in de datsja van Poetin was geweest. Toen dat uitkwam had hij ook spijt, maar hij moest wel aftreden als minister van Buitenlandse Zaken.

Hij ging werken bij VolkerWessels en zette ambtenaren onder druk om granuliet te storten in de natuurplas Over de Maas in Gelderland. Zijlstra loog hierover tegen het programma Zembla. Hij hoefde zich hierover nooit te verantwoorden aan een talkshowtafel.

Inmiddels is hij lobbyist en werkt onder andere voor een organisatie ‘die gelooft in de flexibele arbeidsmarkt’ en is hij commissaris bij een koepel voor particuliere scholen zoals het Luzac. Verder geeft hij strategisch advies aan iedereen die hem ervoor betaalt. Wie? Dat blijft onbekend.

Alexander Pechtold:

Was tot 2018 hét gezicht van D66, maar besloot te stoppen om plaats te maken voor een nieuwe generatie. Hij werd daarna tijdelijk procesbegeleider bij de renovatie van het Binnenhof, een project dat destijds werd geschat op 475 miljoen euro, maar nu zeker twee miljard euro gaat kosten. Daarna werd hij algemeen directeur van het Centraal Bureau Rijvaardigheden, dat kampte met enorme wachttijden.

Pechtold kwam veel op televisie. Maar nooit ging het over het CBR of het Binnenhof. Ook ging het niet over zijn andere functie als voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Nederlandse Loterij. Sinds kort is Pechtold burgemeester van Delft.

Daar gaat het vooralsnog niet veel over aan de talkshowtafel. Maar als partijprominent schudt hij de ene na de andere anekdote uit zijn mouw.

Klaas Dijkhoff:

Vond ooit als fractieleider van de VVD dat mensen die een misdrijf plegen in een probleemwijk dubbel zo hard gestraft moesten worden. Hij wilde ook de bijstandsuitkering verlagen. Mensen die ‘iets nuttigs’ zouden doen, konden dan wat extra geld krijgen. Zelf had hij wel recht op iets extra’s, vond hij als fractievoorzitter. Hij ontving 37.000 euro aan wachtgeld, bovenop zijn vergoeding als Tweede Kamerlid omdat hij staatssecretaris en vier maanden minister was.

Dijkhoff richtte na zijn vertrek uit de politiek Sue & The Alchemists op, dat klanten ‘belooft’ op zogenaamd ‘wetenschappelijke’ wijze het onderbewuste brein aan te spreken. Deze geheime klanten zijn ministeries en partijen, maar ook multinationals, die sowieso met Dijkhoff een ingang hebben bij machtspartij de VVD. Het bureautje floreert goed: het eigen vermogen steeg van 1,1 miljoen euro naar 1,4 miljoen euro, blijkt uit de recent gedeponeerde jaarrekening van 2023.

Bas Erlings:

Was politiek strateeg bij de VVD en richtte met Dijkhoff Sue & The Alchemists op. Mag nu vaak als 'objectief' expert aanschuiven bij talkshows om als spindokter, die jarenlang de media bespeelde, de toestand te duiden in diezelfde media. Elke keer als hij het woord ‘brein’ laat vallen, rinkelt er een kassa bij zijn campagnebureau.

Diederik Samsom:

Smeedde als PvdA-leider met de VVD het bezuinigingskabinet Rutte II dat veel kiezers van de partij vervreemdde. Die zijn niet meer teruggekomen, zei politicoloog Simon Otjes van de Universiteit Leiden afgelopen maandag nog in NRC op basis van onderzoek. Nadat Samsom in 2016 de strijd om het leiderschap van de PvdA verloor, ging hij naar Brussel om kabinetschef te worden van eurocommissaris Frans Timmermans.

Sinds hij terug is in Nederland is hij, aldus zijn LinkedIn, consultant, voor duurzame energiemarkten en politiek strateeg. Hij is voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Gasunie, duurzaamheidsadviseur bij Van Oord, een van de grootste baggeraars ter wereld. Het zijn functies waar zelden naar wordt gevraagd.

Wouter Bos:

Fungeert waarschijnlijk in het meest grijsgedraaide debatplaatje waarin CDA’er Jan Peter Balkenende hem toebeet: ‘U draait en bent niet eerlijk.’ Maar de oud-leider van de PvdA schuift nu ook zelf geregeld aan. Als oud-politicus bij Pauw & De Wit. Bij WNL op Zondag zit hij er weer om kritiek te leveren op verkiezingsprogramma’s als bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar Menzis. De vraag is natuurlijk: zou hij daar ook zitten als hij zelf geen politicus was geweest?

Jack van Gelder:

Leefde decennia in weelde als sportverslaggever bij de NOS. Wil zo graag op televisie blijven dat hij wekelijks zijn onderbuik leegt bij SBS6 als politiek duider die ‘namens de gewone man’ spreekt.

Bureau van Keken is gratis te lezen. Maar u kunt mij wel steunen via een lidmaatschap of een (kleine) directie donatie via deze link of een lidmaatschap via deze knop. Leden krijgen elke week op dinsdag een column in de mailbox.

Tips zijn welkom op kimvankeken@proton.me.