De arrogantie regeert

Nog niet zo heel lang geleden was arrogantie van de macht voorbehouden aan partijen die zich al jaren in het pluche van het landsbestuur hadden genesteld. Maar sinds het politieke landschap in twintig jaar steeds verder is versplinterd en de VVD de permanente campagne in Nederland introduceerde, kloppen alle partijen zich dagelijks als Bokito’s op de borst.

En niet per se omdat ze grootse prestaties hebben geleverd of omdat ze ons slimme, samenhangende vergezichten presenteren. Nee, de kiezers worden bedolven onder het electorale fastfood dat gulzig zonder ingrediëntenlijst naar binnen wordt gewerkt.

Een klassiek voorbeeld hiervan was de belofte van de VVD om de maximale snelheid op snelwegen te verhogen van 120 naar 130 kilometer per uur. Het kabinet-Rutte I zette alles op alles om dit binnen vier maanden mogelijk te maken. Ambtenaren op het ministerie van Infrastructuur draaiden overuren, adviezen werden genegeerd. Allemaal om de campagne voor de provinciale statenverkiezingen in februari 2011 af te trappen bij een benzinestation op de A2 waar VVD-coryfeeën in witte jasjes folders uitdeelden. ‘Wij regelen 130! Zegt u het voort!’ Uiteindelijk rijden we op bijna alle wegen 100 kilometer, en kostte het geintje 64,6 miljoen euro.

Dat opzichtige misbruik van het ambtelijke apparaat voor campagnedoeleinden leidde destijds nog tot opgetrokken wenkbrauwen. Maar inmiddels is iedereen gewend aan departementale voorlichters die worden ingezet voor de partijkleur van de minister. Welgevallige nieuwtjes lekken al jaren uit naar bevriende media, die ze zonder kritiek publiceren.

Toch zet het demissionaire kabinet-Schoof zijn departementen nóg schaamtelozer in. Elke dag regent het wetsvoorstellen en plannen. Demissionair minister David van Weel van de VVD kondigde in De Telegraaf een nieuw wetsvoorstel aan om luxe spullen van criminelen af te pakken, zonder dat ze veroordeeld zijn. In diezelfde krant lanceerde hij een minimum celstraf voor geweldplegers tegen hulpverleners. Mona Keijzer (BBB) verdubbelde ondertussen de eigen bijdrage voor Oekraïense vluchtelingen. En dit is slechts de onvolledige oogst van één week.

Demissionair betekent volgens Van Dale een regering ‘die ontslag heeft genomen, maar in functie blijft om lopende zaken af te handelen’. Het kabinet beheert dus slechts de winkel, een meerderheid in de Tweede Kamer besluit vervolgens welke onderwerpen nog aan bod komen om te voorkomen dat het land stilstaat. Een democratie minnende meerderheid zou daar zeer terughoudend mee omgaan. De kiezer is nu aan zet en wie de peilingen volgt, ziet dat andere partijen straks de koers zullen bepalen.

Maar daar heeft deze demissionaire ploeg geen boodschap aan. Van strengere asielwetten tot hogere straffen, de demissionaire bewindspersonen beroepen zich unaniem op ‘de wil van het volk’, via een meerderheid in de Tweede Kamer, maar krijgen daar in de peilingen nauwelijks steun voor. De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB die met 88 zetels in de Kamer zit, kan nu slechts rekenen op 62 zetels in de peilingen. Omdat de PVV uit het kabinet is gestapt zijn er nog maar 30 virtuele zetels over.

Zelden stond een demissionair kabinet er zo slecht voor. En het vertrouwen in deze ploeg is in twee jaar tijd ook al gedaald van 42 naar 18 procent, net zo laag als bij Rutte IV, waartegen NSC en BBB zo graag ageerden. Zulke slechte cijfers zouden normaliter leiden tot nederigheid. Maar dat woord kennen de huidige machthebbers niet. Die gedragen zich alsof ze onaantastbaar zijn.

Neem Femke Wiersma, minister van Landbouw namens de BBB, een partij die van zeven naar drie zetels in de peilingen is gezakt. Vorige week tikte een rechter haar op de vingers omdat ze stikstofgegevens van veehouders weigert te openbaren. Wiersma zweeg, het waren journalisten van NRC, Follow the Money en Omroep Gelderland die de uitspraak publiceerden omdat zij partijen zijn in die rechtszaak. Wiersma sprak wel over haar voorstel voor het schrappen van de kritische depositiewaarde, die wettelijk voorschrijft hoeveel stikstof een natuurgebied aankan. Ze deed dit via de website van de BBB met de kop ‘BBB levert’. De Tweede Kamer kreeg alle informatie pas na haar tv-optreden bij het Nieuws van de Dag van De Telegraaf en SBS. Daaruit bleek dat het plan de zoveelste doodlopende weg is die deze minister inslaat.

Maar dat maakt de BBB niets uit. Zolang het beeld maar goed is in campagnetijd, en anders zijn er altijd nog rechters, andere partijen of Europa om de schuld te geven. De BBB, nog maar vijf jaar oud, beheerst de arrogantie van de macht tot in de puntjes.

Bureau Van Keken prikt door de arrogantie van de macht. Voortaan verschijnt mijn wekelijkse column op dinsdag. U kunt mij steunen via een lidmaatschap of een (kleine) donatie via deze knop. Tips zijn welkom op kimvankeken@proton.me

Luistertip: afgelopen week verscheen in De Groene Amsterdammer mijn verhaal over de verantwoordelijkheidsvakantie van de VVD. Ik sprak erover met Or Goldenberg in de podcast van De Groene. U kunt deze hier gratis beluisteren.